Cằm lẹm niềng răng có cải thiện được không? Các lưu ý cần biết

Cằm lẹm niềng răng có thực sự giúp gương mặt hài hòa hơn? Đây là thắc mắc chung của rất nhiều người khi sở hữu dáng cằm thụt lùi, kém cân đối. Thực tế, niềng răng là một trong những phương pháp được nhiều người lựa chọn để cải thiện tình trạng này. Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp mà cần nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi quyết định.

Cằm lẹm là tình trạng như thế nào?

Trước khi tìm hiểu về tính hiệu quả của niềng răng, bạn cần nắm rõ cằm lẹm là gì và tại sao nó ảnh hưởng lớn đến diện mạo khuôn mặt.

Cằm lẹm là hiện tượng phần cằm bị thụt lùi vào trong so với xương hàm và trán. Điều này làm cho ba điểm chuẩn của gương mặt (mũi – môi – cằm) không tạo thành một đường thẳng. Người bị lẹm thường có cảm giác khuôn mặt ngắn, thiếu sự hài hòa, đôi khi còn tạo cảm giác “hai cằm” dù không bị thừa cân.

Theo nghiên cứu của American Journal of Orthodontics and Dentofacial Orthopedics (AJO-DO), cấu trúc xương hàm bất thường chiếm đến 35% nguyên nhân gây mất cân đối khuôn mặt, trong đó cằm lẹm là một trong những tình trạng phổ biến nhất.

Giải thích, phân loại cằm lẹm

Không phải trường hợp cằm lẹm nào cũng giống nhau. Dựa trên nguyên nhân, có thể phân loại:

• Cằm lẹm do răng – khớp cắn sai lệch: răng hô, vẩu, chìa ra ngoài quá mức khiến môi dưới và cằm mất cân đối.
• Cằm lẹm do xương: xương hàm dưới kém phát triển hoặc thụt lùi.
• Cằm lẹm kết hợp: vừa sai lệch răng, vừa bất thường cấu trúc xương.

Việc phân loại chính xác đóng vai trò quan trọng trong việc xác định phương pháp điều trị hiệu quả.

Nguyên nhân cằm bị lẹm

Nguyên nhân gây ra tình trạng cằm lẹm khá đa dạng:

Di truyền, bẩm sinh

Cấu trúc xương hàm chịu ảnh hưởng lớn từ yếu tố di truyền. Khi cha mẹ có dáng cằm lẹm hoặc xương hàm dưới phát triển kém, con cái dễ thừa hưởng đặc điểm này. Một số trường hợp bẩm sinh điển hình như hội chứng Micrognathia, trong đó xương hàm dưới nhỏ bất thường. Chính sự hạn chế trong quá trình phát triển xương hàm từ giai đoạn đầu đời khiến cằm thụt lùi vào trong, không nằm trên trục thẳng với mũi và môi, tạo nên dáng cằm lẹm đặc trưng.

Khớp cắn sai lệch

Những thói quen xấu từ nhỏ như bú bình kéo dài, mút tay hoặc các ca phục hình nha khoa không đúng kỹ thuật có thể dẫn đến sai lệch khớp cắn. Khi khớp cắn mất cân đối, răng hàm trên thường chìa ra ngoài nhiều hơn so với hàm dưới. Sự phát triển quá mức của hàm trên lâu ngày làm hạn chế sự phát triển của xương hàm dưới. Hệ quả là cằm trở nên ngắn, lùi sâu vào trong so với tổng thể gương mặt, làm tăng cảm giác mất cân đối.

Theo thống kê của Hiệp hội Nha khoa Hoa Kỳ (ADA), có đến 70% trường hợp cằm lẹm ở trẻ em liên quan đến sai lệch khớp cắn từ nhỏ nhưng không được can thiệp kịp thời.

Chấn thương hàm

Các va đập mạnh do tai nạn hoặc khi vận động thể thao có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của xương hàm dưới. Đặc biệt ở trẻ nhỏ, khi xương vẫn đang trong giai đoạn tăng trưởng, chấn thương có thể khiến quá trình phát triển bị gián đoạn hoặc phát triển lệch lạc. Xương hàm dưới sau đó dễ bị tiêu biến hoặc phát triển không đồng đều, làm cằm ngắn lại và bị kéo lùi, dẫn đến hiện tượng lẹm rõ rệt.

Yếu tố bệnh lý

Một số bệnh lý răng hàm mặt cũng có thể gây ra cằm lẹm. Ung thư khoang miệng làm phá hủy mô mềm và xương vùng hàm, trong khi tiêu xương ổ răng thường gặp ở người bị viêm nha chu nặng hoặc mất răng lâu ngày mà không trồng lại. Khi xương hàm bị tiêu dần, cấu trúc nâng đỡ khuôn mặt yếu đi, đặc biệt tại vùng hàm dưới. Sự suy giảm này khiến cằm mất độ nhô tự nhiên, bị kéo lùi vào trong, vừa ảnh hưởng thẩm mỹ vừa làm giảm khả năng ăn nhai và tăng nguy cơ rối loạn khớp thái dương hàm.

Cách nhận biết cằm lẹm

Quan sát bằng mắt thường cũng có thể phát hiện:

• Dáng cằm ngắn, nhỏ, nông.
• Khi nhìn nghiêng, cằm cong vào trong, thiếu độ nhô.
• Mặt kém cân đối, dễ có nếp nhăn quanh miệng, đôi khi tạo ấn tượng “hai cằm”.
• Đường nối mũi – môi – cằm không thẳng hàng.

Chính vì thế, người bị lẹm cằm thường mất tự tin khi giao tiếp, đồng thời dễ gặp vấn đề khớp thái dương hàm nếu không được khắc phục.

Niềng răng có hết cằm lẹm không?

Đây là thắc mắc then chốt của nhiều người. Trên thực tế, niềng răng có thể cải thiện cằm lẹm, nhưng chỉ trong những trường hợp nhất định.

Niềng răng sẽ tác động lực kéo giúp răng di chuyển về vị trí chuẩn, từ đó khớp cắn ổn định, gương mặt cân đối hơn. Tuy nhiên, với những ca lẹm do xương bẩm sinh, niềng răng không thể thay đổi cấu trúc xương hàm, mà cần đến các giải pháp thẩm mỹ khác.

Trường hợp cằm lẹm có thể cải thiện bằng niềng răng

Niềng răng đặc biệt phù hợp nếu:

• Người bị hô, vẩu, răng chìa ra ngoài khiến cằm trông lẹm.
• Sai lệch khớp cắn mức độ nhẹ – vừa.
• Trẻ trong độ tuổi 6 – 12 tuổi, giai đoạn thay răng và xương hàm phát triển mạnh.

Theo nghiên cứu của European Journal of Orthodontics (2019), việc chỉnh nha trong giai đoạn này có thể giúp cải thiện 60 – 70% tình trạng cằm lẹm do răng.

Trường hợp cằm lẹm không thể cải thiện bằng niềng răng

Nếu nguyên nhân đến từ cấu trúc xương, niềng răng không thể khắc phục. Khi đó, bác sĩ có thể chỉ định:

• Phẫu thuật độn cằm: sử dụng sụn nhân tạo hoặc tự thân để tạo dáng cằm cân đối.
• Phẫu thuật chỉnh hàm (orthognathic surgery): áp dụng cho các trường hợp lệch khớp cắn nặng do xương.
• Tiêm filler cằm: giải pháp tạm thời, duy trì 1–2 năm, phù hợp trường hợp lẹm nhẹ.

Những lưu ý khi niềng răng để cải thiện cằm lẹm

Để quá trình niềng răng mang lại hiệu quả trong việc cải thiện tình trạng cằm lẹm, người bệnh cần quan tâm đến một số yếu tố quan trọng sau:

Thăm khám kỹ lưỡng trước khi điều trị

Không phải mọi trường hợp cằm lẹm đều có thể khắc phục bằng niềng răng. Nếu nguyên nhân do răng mọc lệch, hô, vẩu hoặc khớp cắn sai thì chỉnh nha thường mang lại kết quả rõ rệt. Tuy nhiên, nếu cằm lẹm do cấu trúc xương hàm phát triển kém thì niềng răng đơn thuần sẽ không đủ, lúc này cần can thiệp thêm bằng phẫu thuật hàm hoặc độn cằm.
Người bệnh nên thực hiện chụp X-quang, scan 3D và được bác sĩ chỉnh nha phân tích tỉ lệ khuôn mặt để có phác đồ chính xác.

Lựa chọn thời điểm niềng răng thích hợp

Trẻ em từ 6 – 12 tuổi là giai đoạn vàng để niềng răng. Đây là thời điểm xương hàm đang phát triển, dễ dàng tác động chỉnh nha. Một nghiên cứu của American Association of Orthodontists (AAO) cho thấy, việc can thiệp chỉnh nha ở trẻ trong giai đoạn thay răng giúp tăng hiệu quả điều trị lên tới 65% so với người trưởng thành.

Đối với người lớn, niềng răng vẫn có tác dụng nhưng thời gian thường kéo dài hơn từ 20 – 36 tháng. Ngoài ra, với các trường hợp nặng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật hỗ trợ để rút ngắn thời gian và nâng cao hiệu quả.

Tuân thủ đúng phác đồ điều trị

Niềng răng đòi hỏi sự kiên trì và tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ định của bác sĩ. Người bệnh cần đeo khí cụ đủ thời gian mỗi ngày, tái khám định kỳ để bác sĩ điều chỉnh lực kéo, đồng thời không tự ý tháo dây cung hoặc thay khay niềng. Việc lơ là hoặc bỏ dở giữa chừng có thể khiến thời gian điều trị kéo dài hơn và kết quả không đạt được như mong muốn.

Chăm sóc răng miệng cẩn thận trong thời gian niềng

Khi đeo mắc cài hoặc khay niềng, thức ăn dễ bám vào răng và khí cụ, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Nếu vệ sinh không đúng cách, người bệnh có nguy cơ sâu răng, viêm lợi và hôi miệng. Vì vậy, cần đánh răng kỹ sau mỗi bữa ăn, sử dụng bàn chải kẽ, chỉ nha khoa hoặc máy tăm nước để làm sạch, đồng thời hạn chế thực phẩm quá cứng, quá dai và đồ uống có ga. Vệ sinh răng miệng tốt không chỉ bảo vệ sức khỏe răng nướu mà còn hỗ trợ kết quả niềng hiệu quả hơn.

Chọn cơ sở nha khoa uy tín

Kết quả niềng răng phụ thuộc lớn vào tay nghề bác sĩ và công nghệ áp dụng. Người bệnh nên lựa chọn cơ sở có đội ngũ bác sĩ chỉnh nha chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại như máy scan 3D và phần mềm phân tích khớp cắn. Ngoài ra, khí cụ niềng răng cần đảm bảo chính hãng, an toàn cho sức khỏe. Một địa chỉ kém uy tín có thể dẫn đến nguy cơ sai lệch khớp cắn hoặc ảnh hưởng đến xương hàm.

Cằm lẹm niềng răng có thể cải thiện hiệu quả trong các trường hợp nguyên nhân đến từ răng và khớp cắn. Tuy nhiên, nếu lẹm do cấu trúc xương bẩm sinh, bạn sẽ cần kết hợp các giải pháp thẩm mỹ khác như phẫu thuật hàm hoặc độn cằm. Việc thăm khám và chẩn đoán sớm tại nha khoa uy tín sẽ giúp lựa chọn đúng phương pháp, mang lại gương mặt cân đối, hài hòa hơn.